"Ô nhiễm làng nghề" bao giờ người dân mới hết khổ!

Từ nhiều năm nay, tình trạng ô nhiễm khói bụi, khí thải, nước thải từ các làng nghề và các lò gạch thủ công; rác thải sinh hoạt chưa được thu gom xử lí, nước thải chăn nuôi xả trực tiếp ra môi trường, gây ảnh hưởng đến sức khỏe người dân xã Nam Thanh, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định. Trong đó, phải kể đến làng nghề sản xuất tái chế nhôm Bình Yên. Làng nghề Bình Yên có diện tích 16ha, với 570 hộ gia đình. 

Năm 1989 chỉ có 4 hộ chế tạo các loại chậu, xoong nhôm với nguyên liệu nhôm cán được nhập về từ Vân Chàng hoặc Bắc Ninh. Hiện nay số lượng các hộ gia đình tham gia sản xuất nhôm lên đến 269 hộ. Hoạt động sản xuất nơi đây đem lại việc làm và thu nhập ổn định cho khoảng 2.000 người. Tuy nhiên, trong sản xuất, kinh doanh, các hộ chỉ chú tâm đến lợi nhuận mà không quan tâm đến môi trường. Mỗi ngày hàng trăm mét khối nước thải độc hại thải trực tiếp ra kênh, mương; hàng trăm ki-lô-gam chất thải rắn nguy hại đổ ra lề đường, ruộng lúa, chưa kể khói bụi và tiếng ồn đang “bức tử” môi trường tự nhiên ở làng nghề Bình Yên. 

Chất thải độc hại từ quá trình sản xuất chảy thẳng vào các mương, sông mà không qua xử lí, trong khi hệ thống cống của thôn xóm chủ yếu là cống hở, rất ô nhiễm. Khí thải thoát ra từ quá trình tái chế, nhúng rửa các sản phẩm nhôm, gây mùi khó chịu nhất là vào mùa Hè. Kết quả quan trắc của Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) về môi trường nước mặt tại sông Nam Ninh Hải, nơi chứa nước thải của các cơ sở sản xuất tại làng nghề thải ra cho thấy, có hàm lượng SS cao gấp 12,2 lần Quy chuẩn Việt Nam; COD cao gấp 20 lần; BOD5 cao gấp 21,2 lần, v.v… Khắp làng tiếng ồn, khói bụi vì hầu như xóm nào cũng có nhiều hộ làm nghề. Các rãnh nước trong ngõ xóm trắng xóa nước tẩy rửa. Hệ thống, kênh mương ở Bình Yên từ nhiều năm nay không thể nạo vét vì bùn độc hại chẳng biết đổ ở đâu. Hiện mặt đáy kênh, mương đã cao hơn mặt ruộng, gây khó khăn cho sản xuất nông nghiệp. Do ô nhiễm nặng trong hệ thống tưới tiêu, diện tích lúa không thể canh tác được lên tới 4ha. Đặc biệt, bãi chất thải từ quá trình cô đúc nhôm (được xếp loại chất thải rắn nguy hại với hai loại chất thải cơ bản là xỉ than và bã cô nhôm) đổ bừa bãi bên lề đường ngày càng lớn. UBND xã đã nhiều lần báo cáo và xin ý kiến cơ quan chuyên môn về biện pháp giải quyết nhưng chưa có giải pháp xử lí vì chất thải này được xếp vào loại chất thải nguy hại cần được bảo quản vận chuyển và xử lí theo đúng quy trình xử lí chất thải nguy hại. 

Trong khi đó kinh phí cho việc thu gom, vận chuyển và xử lí rất lớn, nếu chỉ thu của riêng những hộ làm nghề thì các hộ không đủ điều kiện đóng góp. UBND xã Nam Thanh đã đầu tư xây dựng bãi chôn lấp xử lí rác thải sinh hoạt 8.320m2, đến giữa năm 2011 chính thức hoàn thiện tất cả các hạng mục, đủ điều kiện đi vào sử dụng. Xã đã thành lập các tổ dịch vụ thu gom rác thải sinh hoạt, thu gom 4 buổi mỗi tuần. Với mô hình này phần lớn rác thải sinh hoạt trên địa bàn xã được thu gom, đường làng, ngõ xóm phong quang sạch sẽ hơn. Cây xanh được trồng ở nhiều khu công cộng, môi trường nông thôn được cải thiện đáng kể. Các hoạt động cải tạo môi trường được cộng đồng tham gia và ủng hộ, đóng góp kinh phí. 

 Đối với chất thải sản xuất của làng nghề Bình Yên, năm 2008, Sở TN&MT Nam Định phối hợp với Cơ quan Hợp tác và Phát triển Thụy Sỹ thực hiện “Dự án Quản lí chất thải tại làng nghề Bình Yên” với tổng đầu tư gần 443 triệu đồng. Khi Dự án kết thúc vào cuối năm 2009 thì vấn đề ô nhiễm lại đâu vào đấy vì người dân không thể tự bỏ tiền trong khi các ống khói và hố gas không còn phù hợp với quy mô sản xuất ngày càng lớn của các hộ. Ông Vũ Minh Lượng, Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Nam Định cho biết: Ô nhiễm ở Bình Yên vượt quá khả năng xử lí của địa phương. Nhà nước cần có cơ chế rõ ràng và nên quy hoạch đưa các hộ sản xuất vào khu công nghiệp tập trung nằm ngoài khu dân cư có hệ thống xử lí chất thải trước khi thải ra môi trường. Nhằm hạn chế mức độ ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe của người dân biện pháp cơ bản nhất là quy hoạch làng nghề trên khu đất nằm ngoài khu dân cư, đặc biệt các khâu sản xuất có ảnh hưởng nhiều đến môi trường. 

Cần khuyến khích cải tiến, áp dụng công nghệ mới tiên tiến, công nghệ sản xuất sạch hơn nhằm giảm lượng phát thải, giảm định mức tiêu hao nguyên nhiên vật liệu. Tạo điều kiện cho chủ các cơ sở sản xuất được tập huấn về công nghệ và thiết bị trong sản xuất ở quy mô vừa và nhỏ. 

 Nhật Minh

Theo nguoicaotuoi.org.vn