CÁT TẶC LỘNG HÀNH TRÊN SÔNG CÁI ĐE DỌA MÔI TRƯỜNG

TN&MT) - Hàng chục năm qua, tình trạng khai thác cát trái phép ở khu vực hạ lưu sông Cái, đoạn qua huyện Diên Khánh và TP. Nha Trang (Khánh Hòa) chưa bao giờ ngưng nghỉ. Hiện đang mùa cao điểm xây dựng, để cung ứng thị trường, cát tặc đang mặc sức đục khoét đoạn sông này cả ngày lẫn đêm.
Xem thêm: đánh giá tác động môi trường | báo cáo đánh giá tác động môi trường | lập báo cáo đánh giá tác động môi trường

Đoạn sông này luôn có nhiều ghe ngang nhiên hút cát trái phép.

Dưới sông tấp nập ghe hút cát

Đêm trung tuần tháng 7, trăng sáng vằng vặc, chúng tôi được anh Trung (thôn 1, xã Diên Phú, huyện Diên Khánh) dẫn ra mật phục sau vườn nhà anh nằm bên bờ sông Cái. Anh Trung. cho hay: “Khu vực này cát tặc lộng hành nhiều nhất từ trước đến nay. Các đối tượng hút trộm cát suốt ngày đêm; ban ngày chỉ 5 - 6 ghe hoạt động, còn ban đêm thì hơn chục chiếc. Đêm nào cũng vậy, chúng nổ máy hút cát làm náo loạn một khúc sông khiến chúng ngủ cũng không yên”. Anh Trung vừa dứt lời, chúng tôi đã nghe tiếng ghe máy từ hướng hạ lưu tiến lên hướng cầu gỗ nối xã Diên Phú và xã Vĩnh Trung (TP. Nha Trang). Dưới ánh trăng, 4 chiếc ghe từ  kéo đến khu vực này để hút cát, khiến cả khúc sông dậy sóng. Đến khoảng 19 giờ 30, 5 chiếc ghe khác cũng tiến đến khúc sông này. Tiếng í ới gọi nhau của đội quân hút cát trộm xen lẫn tiếng tiếng máy nổ làm náo loạn cả khu vực. Cứ khoảng 20 phút, mỗi bơm hút cát lên các bãi tập kết.

Những tưởng các đối tượng khai thác cát trái phép chỉ chủ yếu hoạt động lén lút vào ban đêm, nhưng không. Mới sáng sớm hôm sau, cũng tại khúc sông này, nhiều ghe hút cát trộm vẫn ngang nhiên hoạt động. Trên mỗi chiếc có 2 người đàn ông, một người hì hục luồn ống hút có đường kính chừng 7-10 cm xuống đáy sông, một người dùng cây sào dài nọc cát dưới đáy sông để máy hút lên ghe. Phút chốc, tiếng máy nổ gầm rú, hoà với tiếng rào rào của cát, tiếng nước chảy ồng ộc từ một chiếc ống khác xả nước xuống sông. Chưa đầy 20 phút, chiếc ghe đã chứa đầy cát, chạy về hướng các bãi tập kết . Cùng lúc ấy, chúng tôi lại tiếp tục nghe tiếng của  nghiều chiếc ghe máy  từ phía cầu gỗ chạy  ngược lên, có  2 chiếc chạy vào sát bờ Nam sông Cái (đoạn thôn Bình Cang, xã Vĩnh  Trung) để hút cát, 4 chiếc khác thì tiếp tục ngược sông dòng, cách chỗ chúng tôi chừng 100 m thì định vị để bắt đầu “ăn hàng”. Tương tự những ghe trước, chỉ sau 20 phút, cát đã được hút đầy khoang, rồi  lại  xuôi dòng về tập kết cát ở các bãi quanh khu vực hai đầu cầu gỗ. Theo quan sát của chúng tôi, mỗi chuyến hút cát lên ghe, rồi chạy về bơm lên điểm tập kết  chỉ diễn ra trong vòng 50 phút. Sau hơn 2 giờ quan sát, chúng tôi ghi nhận tại khúc sông này hàng chục chiếc ghe khai thác cát lậu, ước mỗi chiếc chứa khoảng 4-5 m3/chuyến.

Đoạn sông này luôn có nhiều ghe ngang nhiên hút cát trái phép.

Ngoài đoạn sông nói trên, các đối tượng khai thác cát trái phép nơi đây còn xuôi dòng xuống đoạn sông chảy qua  xã Diên An (huyện Diên Khánh) và các xã Vĩnh Phương, Vĩnh Trung (TP. Nha Trang) để hút cát. Dọc hai bên bờ đoạn sông này cũng có rất nhiều điểm tập kết cát trái phép.

Cát tặc hoành hành liên tục mấy chục năm qua khiến vườn tược của người dân giáp bờ sông bị sạt lở nghiêm trọng, trong đó đã có một số nhà dân bị sụp xuống sông. Bức xúc trước thực trạng này, trước đây một số hộ dân địa phương đứng ra ngăn cản không cho hút cát gần bờ, nhưng đã bị các đối tượng cát tặc hành hung. Hiện nay, các hộ dân ở gần “điểm nóng” ban đêm không dám ra bờ sông, bởi các đối tượng hút cát trộm luôn chuẩn bị sẵn gạch đá để ném về phía người dân. Không thể xua đuổi cát tặc, người dân dọc hai bên đoạn sông này liên tục phản ánh lên chính quyền địa phương song tình trạng này cũng chưa bao giờ chấm dứt. “Với đà này thì chỉ qua mùa mưa năm nay khúc sông này sẽ mở rộng thêm vài mét nữa, đất đai vườn tược của chúng tôi sẽ sạt lỡ xuống sông hết, như khu vườn của gia đình tôi mỗi năm bị sạt hơn 4 mét, mới đây, hàng tre tôi trồng để bảo vệ đất cũng bị cuốn xuống sông”, một người dân ở gần bãi tập kết cát trái phép ở thôn 1 xã Diên Phú bức xúc.

Trên bờ nhộn nhịp cảnh bán mua

Nếu như dưới sông, nhiều ghe hút cát hoạt động sống ngày đêm, thì tại các bãi tập kết cát trên trên bờ, không ít xe tải nhỏ 2,5 tấn cũng vận chuyển cát lậu hết công suất.

Qua nhiều ngày theo dõi hoạt động của cát tặc tại các xã Diên Phú, Vĩnh Trung, chúng tôi phát hiện khu vực 2 bên cầu gỗ Vĩnh Trung khá nhiều bãi tập kết. Ở bờ Bắc có các bãi của ông Đông, ông Tèo (ở thôn 1, Diên Phú), ở bờ Nam có các bãi của ông Tốt, ông Tâm (ở thôn Bình Cang, xã Vĩnh Trung)…

Cát tặc bơm cát lên bãi tập kết.

Tại các bãi tập kết này, dù ban ngày hay đêm tối, xe chở cát lậu vẫn liên tục vào ra. Chúng tôi tiếp cận bãi cát của ông Tèo khi trên bãi có 5 người đàn ông (1 người nhà chủ bãi, 2 người của ghe khai thác, 2 người thuộc nhà xe) đang hì hục bơm cát từ ghe lên thẳng trên xe tải để chở đi tiêu thụ. Thấy chúng tôi chủ động bắt chuyện, một người đàn ông trong số họ tỏ ra khó chịu, lên tiếng: “Các ông là ai, đến đây làm gì?”. Nghe chúng tôi nói đang chuẩn bị xây nhà, đi hỏi mua cát, sau ánh nhìn dò xét, một người đàn ông khác tự nhận tên Quang, người nhà ông Tèo. Quang bảo muốn mua bao nhiêu cũng có, nếu chở về nội thành Nha Trang giá 420.000 đồng/xe (2,5 m3), sang các xã ngoại thành như Vĩnh Hiệp, Vĩnh Thạnh thì 380.000 – 400.000 đồng/xe tuỳ theo quãng đường vận chuyển. Theo lời Quang, việc mua bán được tiến hành dứt điểm theo từng công đoạn. Cụ thể, 1 xe cát lậu khoảng 2,5 m3 thì chủ ghe sau khai thác bơm lên bãi bán cho chủ bãi với giá 150.000 đồng/xe; chủ bãi lại bán cho chủ xe tải 180.000 đồng/xe 3m3. Để xúc cát lên xe, các chủ xe phải nhân công với giá 40.000 đồng/chuyến. Hơn 30 phút đứng ở bãi tập kết của ông Tèo chúng tôi chứng kiến 3 xe tải chở vật liệu xây dựng của người dân xã Vĩnh Phương vào ăn hàng.

Cách đó không xa, ở bãi tập kết của ông Đông, ông Tốt cảnh bán mua cũng sôi động không kém. Những ghe vừa hút cát trở về đậu phía dưới bến chờ đến lượt để bơm cát lên bờ, gần bãi có 2 xe tải đang chờ tiến vào “ăn hàng”. Tiếp cận tài xế tên Định (ở xã Vĩnh Phương), chúng tôi được người này cho biết xe anh ta chủ yếu mua cát tại những bãi tập kết này để bán lại cho người dân xã Vĩnh Phương và các cửa hàng vật liệu xây dựng. “Từ đầu năm đến hè là mùa xây dựng, nhu cầu cát tăng cao nên tôi chạy suốt ngày, thậm chí có khi chạy đến thâu đêm mới kịp đổ cát cho khách”, Định cho biết. Không riêng xe của Đ, điểm tập kết cát lậu này còn có hàng chục xe thường xuyên vào vận chuyển cát khiến cả đoạn đường đất ở cửa bãi bị cày nát. Tất cả các hoạt động trái phép này đều diễn ra hiên ngang ngay giữa ban ngày mà không gặp phải bất kỳ sự ngăng cản nào từ chính quyền địa phương hay cơ quan chức năng.

Khu vực “điểm nóng” với hàng chục bãi tập kết cát trái phép, nhiều lượt xe tải vào “ăn hàng” cả ngày lẫn đêm.

“Cuộc chiến” cam go

Theo ông Nguyễn Đức Phú – Phó Phòng Tài nguyên – Môi trường huyện Diên Khánh, tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Cái, đoạn qua huyện Diên Khánh, đã xuất hiện từ những năm 1995-1996 và tiếp diễn liên tục từ đó đến nay và ở tất cả các xã có địa bàn tiếp giáp với sông Cái. Trong đó nóng nhất từ trước đến nay là địa bàn xã Diên Phú. “Đội liên ngành của huyện thường xuyên phối hợp với lực lượng của các địa phương dùng ca nô tuần tra, bắt giữ ghe khai thác cát trái phép trên sông; đồng thời huyện cũng chỉ đạo các xã tiếp giáp với Sông cái triệt xóa các bãi chứa cát trên bờ và xử ly xe vận chuyển cát trái phép. Tuy nhiên, việc khai thác cát trái phép mang lại lợi nhuận rất lớn nên nhiều đối tượng vẫn bất chấp khai thác, thậm chí không ít lần chúng tấn công lại lực lượng liên ngành khi bị truy quét trên sông.

Trước tình trạng khai thác cát trái phép tái diễn phức tạp từ đầu năm đến nay, nhất là địa bàn xã Diên Phú, UBND huyện đã chỉ đạo Đội liên ngành và chính quyền địa phương tăng cường kiểm tra, xử ly cả ở dưới sông và trên bờ”, ông Phú cho hay.

Vậy nhưng, dù là địa bàn nóng nhất về tình trạng khai thác cát trái phép, ông Nguyễn Văn Phú – Chủ tịch UBND xã Diên Phú vẫn quả quyết: “Chúng tôi thường xuyên tổ chức lực lượng triệt xóa các bãi tập kết cát trái phép trên bờ nên hiện tại tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn chỉ diễn ra lẻ tẻ”!?

Khu vực “điểm nóng” với hàng chục bãi tập kết cát trái phép, nhiều lượt xe tải vào “ăn hàng” cả ngày lẫn đêm.

Một điều không thể phủ nhận là từ trước đến nay, việc xử ly tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn là công tác thường xuyên liên tục của UBND huyện Diên Khánh. Đội liên ngành của huyện thường xuyên tuần tra, xử ly trên sông, lực lượng của các xã cũng liên tục xóa bỏ các điểm tập kết cát trên bờ và xử phạt hành không ít chủ phương tiện vận chuyển cát trái phép. Ngoài ra, UBDN huyện cũng chỉ đạo các xã giáp ranh sông Cái đẩy mạnh tuyên tuyền vận động người dân địa phương không khai thác cát trái phép và phối hợp trong việc tuần tra, truy quét các đối tượng dùng ghe khai thác cát trái phép. Tuy nhiên vì “siêu lợi” nên các đối tượng khai thác cát trái phép vẫn bất chấp, rất liều lĩnh và manh động nên công tác truy quét của lực lượng chức năng đã gặp không ít khó khăn.

Ông Lê Xuân Nhàn – Chủ tịch UBND huyện Diên Khánh cho biết: “Thời gian gần đây, tại một số khu vực trên địa bàn đã hình thành các bến bãi tập kết cát khai thác trái phép mới nên UBND huyện đã chỉ đạo các xã liên quan tăng cường kiểm tra, phối hợp với Phòng Tài nguyên – Môi trường có phương án triệt xóa; đồng thời chỉ đạo Đội liên ngành tăng cường tuần tra, xử ly các đối tượng dùng ghe hút cát trái phép trên sông.  Nếu xã nào để hình thành bến bãi trái phép thì Chủ tịch UBND xã phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBDN huyện. Vậy nhưng hiện tại, việc triệt xóa nạn khai thác cát vẫn là một “cuộc chiến” cam go của chúng tôi”.
Xem thêm: đánh giá tác động môi trường | báo cáo đánh giá tác động môi trường | lập báo cáo đánh giá tác động môi trường